Wie dezer dagen vluchtig de partijprogramma’s van de Utrechtse partijen erop
naslaat, kan zomaar even in de luren worden gelegd. Zo schermen bepaalde partijen
met het Actieplan Luchtkwaliteit Utrecht (ALU) en dat dit ambitieuze plan ook nog
eens zo snel mogelijk en voortvarend moet worden uitgevoerd.

De nietsvermoedende burger zou zomaar kunnen denken: mooi, prima, een plan om de
luchtkwaliteit aan te pakken: altijd goed! Maar schijn bedriegt.

In tegenstelling tot wat de naam Actieplan Luchtkwaliteit doet vermoeden, blijkt dit
plan, na zorgvuldig leeswerk en een lange adem, een paard van Troje te zijn. En
kiezen voor een partij met luchtkwaliteit hoog in het vaandel, blijkt zo simpel nog
niet.

Hoe zat het ook al weer?
In Europa heeft men de norm voor luchtkwaliteit vastgesteld op met name de
grenswaarden van 40 µg/m3 voor de volgende twee stoffen: stikstofdioxide (NO2) en
fijnstof (PM10). Hierbij is het even belangrijk te realiseren dat deze grenswaarde
geen gezonde waarde is (deze zou onder de 20 µg/m3 liggen), maar een compromis: een
politieke waarde.

Om in aanmerking te komen voor subsidie van de Nederlandse overheid, hebben
verschillende gemeentes tijdig een luchtkwaliteitsplan moeten indienen. Om het
ingediende Utrechtse plan (ALU) is vorig jaar veel commotie onstaan, met name omdat
het voor de goed verstaander grotendeels geen luchtkwaliteitverbeterplan is, maar
notabene een verregaand asfaltplan (!).

Spoorlaan
In Utrecht is daarbij bijvoorbeeld de beruchte Spoorlaan voor de derde keer van stal
gehaald, om al het autoverkeer beter te kunnen faciliteren. De Spoorlaan is nodig,
zo beredeneert de coalitie, omdat elders in de stad, waar de grenswaarde
overschreden is, zoals bij de Weerdsingel, autoverkeer zal worden ontmoedigd en dat
moet ergens worden opgevangen. Dat de aanleg van de Spoorlaan al een jarenlange wens
is van bepaalde partijen en nu als wolf in schaapskleren opnieuw zijn opwachting
maakt, is mooi meegenomen voor diezelfde coalitie.

Dat daarbij Utrecht West en Noordwest extra worden opgezadeld met fijnstof en
stikstofdioxide, dat kan de heren en dames op het coalitiepluche niets schelen:
“iemand moet uiteindelijk een keer de klos zijn. Dat de zwarte piet toevallig in
Utrecht Noordwest terecht is gekomen, is enorm wrang, zeker omdat de wijk Zuilen al
tientallen jaren te maken heeft met bijzondere vervuilers in de directe omgeving,
waaronder een groot nabijgelegen industriegebied. Het is niet voor niets dat jaren
geleden Milieugroep Zuilen al is opgericht. Voor de Zuilenaren zelf was het ook geen
verrassing dat de Palmes meetbuisjes (voor het meten van NO2), die op een aantal
plaatsen in de wijk waren opgehangen, vorig jaar uitkwamen op waardes ver boven de
40 µg/m3.

Stinkende zaak
Vergis u niet: de Spoorlaan is nog maar het begin: om het groeiende autoverkeer
straks verder op te kunnen vangen, zijn er andere Spoorlanen elders in de hele stad
nodig, want daar neemt de verkeersdruk straks navenant toe.

Nog een Utrechts voorbeeld: ook langs de Croeselaan is de luchtvervuiling
onacceptabel hoog en zal de komende jaren alleen nog maar toenemen met de uitvoering
van de gemeentelijke plannen voor dit gebied: beurs congrescentrum, megabioscoop,
casino, hotel, uitbreiding kazerne en nieuwbouw bank) die nog veel meer autoverkeer,
vervuiling en gezondheidsklachten zullen brengen dan nu al het geval is. Het ALU
stinkt aan alle kanten, zeggen ze in Zuidwest.

Is het dan niet uiterst wonderlijk te noemen dat de huidige slechte luchtkwaliteit
van deze wijken in Utrecht totaal niet worden meegenomen in het hele ALU? Hebben
niet alle Utrechters recht op gezonde lucht en leefbare wijken?

Rode Loper
Voor de verstokte automobilist die denkt dat er geen vuiltje aan de lucht is: ook u
komt bedrogen uit. Het ALU lijkt nu een rode loper plan voor automobilisten, maar
gaat voorbij aan het feit dat er straks een fiks praktisch obstakel zal zijn: files
en nog eens files. Zo moeten in Noordwest de auto’s zich straks door een nog te
bouwen tunnel persen (waar ook nog eens tientallen woningen voor gesloopt moeten
worden), door smalle straten van woonwijken, langs stadspark, sportpark, scholen om
vervolgens tot stilstand te komen voor zgn. knips. Knips, dat zijn wegafsluitingen
(bijvoorbeeld om Weerdsingel te ontlasten), die ervoor zorgen dat u toch niet
helemaal kunt komen waar u wezen wilt. Maar ach, het goede nieuws is dan wel weer
dat u zo nog eens veel, heel veel tijd kunt doorbrengen in een Vogelaarwijk, een
pracht van een wijk waar u anders nooit zou komen.

Gemiste kans
Utrecht had met een serieus luchtkwaliteitsplan echt een verschil kunnen maken door
de luchtkwaliteit ambitieus te verbeteren (i.e. voor een veel lagere NO2 en PM10
waarde te gaan dan de gestelde 40 µg/m3), maar in plaats daarvan kwamen de Utrechtse
coalitiepartijen met een maatregelenpakket waarbij vooral groeiend autoverkeer
gefaciliteerd wordt en alle leemtes tot 40 µg/m3 zoveel mogelijk verder worden
opgevuld met groeiend autoverkeer. Een gemiste kans, want er zijn alternatieven
beschikbaar, waarbij, ik noem maar iets geks, wel het verbeteren van de
luchtkwaliteit voor alle Utrechters voorop staat: een alternatief zoals De Kracht
van Utrecht.

Zwarte dag
Helaas hebben de collegepartijen (PvdA, VVD, CDA en ChristenUnie) de alternatieven
weinig tot geen aandacht gegeven en naast zich neer gelegd. Het ALU, inmiddels een
door los zand bijeengehouden broddelwerk van allerlei rare aanpassingen en al maar
wijzigende knips, was inmiddels tot een molensteen rond hun nek geworden. In plaats
van zich te herpakken en het plan fatsoenlijk te herschrijven, werd het huidige plan
er, tot grote bezorgdheid van alle grote oppositiepartijen (Groen Links, SP,
Leefbaar Utrecht en D66) en hevige  bewonersprotesten, er toch doorheen gedrukt op 3
december 2009. Een zwarte dag voor de Utrechtse politiek.

Veel bewoners van Utrecht hebben helaas nog geen idee wat hen letterlijk en
figuurlijk boven het hoofd hangt. U bent bij deze  gewaarschuwd als het over
luchtkwaliteit gaat in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen op 3 maart
2010: zet het paard van Troje met uw stem a.u.b. ver buiten de stadspoorten van
Utrecht.

Esther Brouwer